Soru: Serbest meslek faaliyetinde amortisman ayrılmayan iktisadi kıymetlerin satışında vergilendirme nasıl olacaktır?
Cevap) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65’inci maddesinde her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak belirlenmiş ve “serbest meslek faaliyeti”; “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin düzenlemelere ise Gelir Vergisi Kanununun 67 ve 68 inci maddelerinde yer verilmiştir. Serbest meslek kazancının tespitini düzenleyen 67’nci maddede; serbest meslek kazancının, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğu hükme bağlanmış ve kazancın Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tutulan serbest meslek kazanç defterine istinaden tespit edileceği belirlenmiştir. Anılan 67’nci maddenin üçüncü fıkrası gereğince, amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 328’inci maddesine göre hesaplanan müspet farkın serbest meslek kazancına eklenmesi gerekmektedir.
Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 68’inci maddesinde sayılmış olup, söz konusu maddenin 4 numaralı bendi gereğince, mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanların (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Usul Kanunu’nun 328’inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil) serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilmesi mümkün bulunmaktadır. Bu nevi giderlerin hasılattan indirilebilmesi için, mesleki faaliyette kullanılan taşıtların envantere dahil edilmesi şarttır.
Bununla beraber, 128 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “VI-SERBEST MESLEK KAZANÇLARI” başlıklı bölümünün “c)Amortismana Tâbi İktisadi Kıymetlerin Satışı” başlıklı ayrımında; “…mesleki faaliyette kullanılan amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin 01/01/1981 tarihinden itibaren elden çıkarılması halinde, Vergi Usul Kanunu’nun 328’inci maddesine göre hesaplanacak kâr veya zararın, matrahın tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.”belirlemesinde bulunulmuştur.
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri, Tebliğdeki belirleme ile amortisman uygulamasının mükelleflerin kullanabileceği bir hak olduğu ve bu hakkın kullanılmamış olmasının, amortismana tâbi olan iktisadi kıymetin satışından elde edilen kârın kazanca ilave edilmesine engel teşkil etmeyeceği hususları birlikte değerlendirildiğinde, envantere kayıtlı olan ve serbest meslek faaliyetinde kullanılan ve amortisman uygulamasına konu edilmeyen bir iktisadi kıymetin satışında, Vergi Usul Kanunu’nun 328’inci maddesine göre hesaplanacak kâr veya zararın, serbest meslek kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com
