Taşeronlara (İkinci Derece Müteahhitlere) Yaptırılan İşler Ve Buna İlişkin Ödemeler
TAŞERONLARA (İKİNCİ DERECE MÜTEAHHİTLERE) YAPTIRILAN İŞLER VE BUNA İLİŞKİN ÖDEMELER
1- Genel Açıklama
Daha öncede belirttiğimiz gibi, inşaat ve onarma işini üstlenen müteahhidin, bu işin tümünü kendisinin yapması şart değildir. Taahhüt konusu inşaat ve onarma işini üstlenen müteahhit (birinci derece müteahhit), işin bir kısmını veya tamamını taşeronlara (ikinci derece müteahhitlere) yaptırabilirler. Taşeronlara yaptırılan işin yıllara yaygın olması halinde ise, müteahhit (birinci derece müteahhit), taşeronlara yaptığı istihkak ödemelerinden GVK’nın 94/3. maddesi uyarınca vergi kesintisi yapmak mecburiyetindedir.
Taşeronlara yaptırılan işler nedeniyle, müteahhitler iki tür ödemede bulunurlar. Bunlardan birincisi “avans” şeklinde yapılan ödemeler, ikincisi de, yaptırılan işin bitiminde düzenlenen faturanın karşılığında yapılan ödemelerdir. Kuşkusuz, işin bitiminde yapılacak ödemeden, işin devamı süresince ödenen avanslar mahsup edilecektir.
Taşerona yaptırılan işin yıllara yaygın olması halinde, bu iş nedeniyle ödenen avanslardan da, GVK’nın 94/ 3. maddesi uyarınca, işveren durumundaki müteahhit tarafından vergi kesintisi yapılması gerekir.
Taşeronlara yaptırılan işlerin karşılığında, müteahhitlerin ödedikleri tutar, müteahhitler yönünden, yapılan inşaatın bir maliyet unsurudur.
Tekdüzen hesap planı uygulamasında,
“170 - 178 Yıllara Yaygın İnşaat Maliyeti” hesabında, her inşaat için 170, 171, 172 .... 178 gibi “(A) İnşaatı H”, “(B) İnşaatı H” gibi açılmaktadır. Her inşaatın giderleri ise; “İlk Madde ve Malzeme Giderleri”, “İşçi Ücret ve Giderleri”, “Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler”, gibi gruplandırılmaktadır.
Taşeronlara yapılan ödemeler de, “Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler” gider grubuna girmektedir.
Hesap planı içerisinde, taşeronlara yaptırılan işlerin kaydedileceği hesapla ilgili detayı şu şekilde göstermek mümkündür.
170 (A) İNŞAATI MALİYETLERİ
170.00 İlk Madde ve Malzeme Giderleri
...................................
...................................
170.01 İşçi Ücret ve Giderleri
...................................
...................................
170.03 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
170.03.01 Taşeronlara Yaptırılan İşler
Yukarıdaki hesap detayı, muhasebelerini bilgisayarla yürüten inşaat firmaları yönünden, tüm gider kalemlerini rahatça saptayabilmeleri yönünden son derece yararlıdır. Arzu edildiği an, istenilen sonuçlara, hemen ulaşmak mümkündür.
Taşeronlara yıl içinde yaptırılan hizmetin karşılığı alınan belgeler “740.03.01 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler” hesabına kaydedilecektir.
Hesapla ilgili detay 170 Hesaptaki detaya paralel olarak aşağıdaki şekilde gösterilebilecektir.
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
740.01 (A) İnşaatı
740.01.01 İlk Madde ve Malzeme Giderleri
740.01.02 İşçi Ücret ve Giderleri
740.01.03 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
740.01.03.01 Taşeronlara Yaptırılan İşler
2- Taşeronlara Verilen Avanslar
Taşeronlara Verilen Avanslar, ise “179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR” hesabında izlenecektir.
a) Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşi Yapan Taşeronlara Ödenen Avanslar
Taşeronlara yaptırılan inşaat işlerinin yıllara yaygın olmadığı durumlarda, verilen avanslardan vergi kesintisi (stopaj) yapılmaz. Avans ödemeleri katma değer vergisine de tabi olmadığı için, KDV hesaplanmaz. Yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır. Ancak, ilk hakediş ödemesi sırasında avans da dahil toplam hakediş bedeli üzerinden KDV hesaplanacaktır.
ÖRNEK
Yıllara yaygın olmayan inşaat yaptırılan taşeron (B)’ye yaptırılan kaba inşaat işi nedeniyle, 5.000.-YTL nakit avans ödemesi yapılmıştır.
Bu durumda aşağıdaki gibi kayıt yapılacaktır.
–––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
179 TAŞERONLARA VER.AVANSLAR 5.000.-
179.01 (A) İnşatı Taş. 5.000.-
179.01.02 Taşeron (B)
100 KASA 4.962,50.-
100.02 Şantiye Kasası 4.962,50.-
100.02.01 (A) Şantiye Kasası
360 ÖDENEN VERGİ VE DİĞER
YÜKÜMLÜLÜKLER 37,50.-
360.04 Damga Vergisi %07.5 37,50.-
Taşeorn (B)’ye avans ödemesinin kaydı
–––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
ÖRNEK
15 Kasım tarihinde, kaba inşaat işi tamamlanmış ve taşeron tarafından şirkete fatura edilmiştir. 20.000.-YTL + KDV tutardan, verilen avans mahsup edildikten sonra, kalan tutar, bankaya verilen talimatla, taşeron firmanın banka hesabına aktarılmıştır.
Bu duruma göre, aşağıdaki gibi kayıt yapılacaktır.
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
191 İNDİRİLECEK KDV 3.600.-
191.01 Mal ve Hizm. Al. İl. KDV
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 20.000.-
740.01 (A) İnşaatı
740.01.03 Dışarıdan Sağlanan
Fayda ve Hizmetler
740.01.03.01 Taşeronlara Yaptırılan İşler
179 TAŞERON. VER. AVANSLAR 5.000.-
179.01 (A) İnşaatı Taşeronları
179.01.02 Taşeron (B)
320 SATICILAR 18.600.-
320.01 Taşeron (B)
Taşeron (B)’ye yaptırılan (A) inşaatı kaba inşaat işinin tamamlanmasıyla
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
320 SATICILAR 18.600.-
320.01 Taşeron (B)
102 BANKALAR 18.600.-
102.01 Ticari Mevduat Hesabı
102.01.02
Verilen talimatla taşeron (B)’ye yapılan ödeme
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
b) Yıllara Yaygın İnşaat İşi Yapan Taşeronlara Ödenen Avanslar
Taşeronlara yaptırılan işin yıllara yaygın olması halinde, bu iş nedeniyle ödenen avanslardan GVK’nın 94/3. maddesi gereğince yapılacak stopaj, damga vergisi kesintisi ve ödemenin kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.
ÖRNEK
Müteahhit firma (x) Anonim Şirketi, üstlenmiş olduğu yıllara yaygın (A) inşaat işi ile ilgili olarak taşeron (Y)’ye 10.000.-YTL avans daha sonra da taşeronun yapmış olduğu 20.000.-YTL’lik hakedişin bakiyesini ödemiştir. (X) inşaat şirketinin taşerona yaptırdığı iş, aralarında yapmış oldukları sözleşmeye göre yıllara yaygındır.
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
179 TAŞERONLARA VER. AVANSLAR 10.000.-
179.01 (A) İnşaatı Taş. 10.000.-
179.01.01 Taşeron (Y)
100 KASA 9.633,74.-
100.02 Şantiye Kasası 9.708,74.-
100.02.01 (A) Şantiye Kasası
360 ÖD. VERGİ VE DİĞ. YÜK. 366,26.-
360.04 Gelir Vergisi
Stopajları 291,26.-
360.04.04 GVK 94/3 Md.
Kaps. Ödemeler
360.06 Damga Vergisi 75.-
360.06.04 Taş. Avans Öd.
Taşeron (Y)’ye avans ödemesinin kaydı
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
191 İNDİRİLECEK KDV 3.600.-
191.01 Mal ve Hzm.
Alım. İl. KDV 3.600.-
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 20.000.-
740.01 (A) İnşaatı 20.000.-
740.01.03 Dışarından
Sağl. Fayda ve Hizm.
740.01.03.01 Taş.Yaptırılan İşler
100 KASA 13.000.-
100.02 Şan. Kasası 13.000.-
100.02.01 (A) Şantiyesi Kasası
179 TAŞERONLARA VER. AVANS. 10.000.-
179.01 (A) İnş.Taş. 10.000.-
179.01.01 Taşeron (Y)
360 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞ. YÜK. 600.-
360.04 Gelir Ver. Stp. 600.-
360.04.04 GVK 94/3.
Md. Kaps. Öd.
Taşeron (Y)’ye ....... No.lu hakedişinin kaydı
––––––––––––––––––––– / ––––––––––––––––––––
